คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ร่วมกับ องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี และอีกหนึ่งในทีมวิจัยที่มีบทบาทสำคัญคือ
รศ.ดร.วัฒนชัย ตาเสน อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยาป่าไม้ คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ประสบความสำเร็จใน
การค้นพบ “มดตะนอยชนิดใหม่ของโลก” ในสกุล
Tetraponera คือ มดตะนอยเทพรัตน์
(T. sirindhornae Yodprasit, Tasen & Jaitrong, 2025) โดยได้ตีพิมพ์เผยแพร่ผลงานวิจัยในวารสารระดับนานาชาติ Tropical Natural History (Supplement 8, 2025)
ลักษณะเด่น
- เป็นมดในสกุล Tetraponera Smith, 1852 ซึ่งปัจจุบันมีรายงานพบจำนวน 87 ชนิด และเป็นชนิด
ที่สูญพันธุ์ไปแล้วจำนวน 7 ชนิด
- ส่วนใหญ่มดสกุลมดตะนอยสามารถพบกระจายพันธุ์ได้ทั้งในภูมิภาคแอฟริกา เอเชีย และออสเตรเลีย
- มดตะนอยเทพรัตน์เป็นมดตะนอยชนิดแรกในเอเชียที่มดงานมีสองลักษณะ (worker dimorphism)
ซึ่งต่างจากมดตะนอยอื่นในทวีปนี้ที่ปกติมีเพียงลักษณะเดียว
- การพิจารณาจากวรรณะมดงาน มดราชินี และมดตัวผู้ พบว่ามีลักษณะโดดเด่นคือ ส่วนหัวมีลักษณะยาว แต่แตกต่างกันจากชนิดอื่นตรงที่มีช่องว่างระหว่างขากรรไกรล่างอย่างเด่นชัด
นักวิจัยพบมดชนิดนี้อาศัยทำรังอยู่บนกิ่งของต้นยางพาราที่ตายแล้ว บนต้นไม้ในสวนยางพาราใกล้ลำธาร และคาดว่าสามารถพบได้ในพื้นที่ภาคใต้ของประเทศไทย สะท้อนให้เห็นถึงความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศป่าและพื้นที่การเกษตรไทยที่ยังคงมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง และเป็นพื้นที่ที่ยังมีโอกาสค้นพบสิ่งมีชีวิตใหม่ทางวิทยาศาสตร์อีกมาก
การค้นพบมดตะนอยชนิดใหม่ครั้งนี้ นอกจากจะช่วยต่อยอดองค์ความรู้ด้านอนุกรมวิธานมดและความหลากหลายทางชีวภาพแล้ว ยังเป็นข้อมูลสำคัญต่อการจัดการป่าและระบบนิเวศในพื้นที่เกษตรกรรมของไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งพื้นที่สวนยางพารา ซึ่งถือเป็นพื้นที่ที่ยังคงซ่อนความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตไว้จำนวนมาก
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์และหน่วยงานร่วมวิจัยยังคงมุ่งมั่นในการสำรวจและเผยแพร่ข้อมูลสิ่งมีชีวิตใหม่ของไทย เพื่อสร้างคุณค่าเชิงวิชาการ อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และดึงดูดความสนใจด้านงานวิจัยของประเทศไทยสู่เวทีโลก
อนึ่ง
“มดตะนอยเทพรัตน์” ได้รับการตั้งชื่อตามพระนาม สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อเฉลิมพระเกียรติ และน้อมสำนึกพระมหากรุณาธิคุณ ที่ทรงเป็นแบบอย่างแห่งพระอัจฉริยภาพด้านวิทยาศาสตร์และการวิจัย
